Hoe zit zo'n paard in elkaar?
Voorbereid!
De meeste paarden/pony’s met ruiters/menners die je
tegenkomt op de weg zijn goed voorbereid of ervaren. De
ruiters/menners/eigenaren doen er alles aan om veilig hun hobby te kunnen
beoefenen. Zij kennen de risico’s maar al te goed. Dragen een helm en vaak ook een harnas met airbag. Ze willen niet gewond of
gestressed naar de stal terugkeren, en dat geldt voor mens en dier. Sommigen
hebben zelfs schriktrainingen gevolgd met verkeer en landbouwverkeer.
- ruiter/menner op de weg weet meestal van aanpakken.
Te sterk!
Ondanks alle voorbereidingen heeft de ruiter/menner bij een
paard dat echt in paniek is, weinig controle meer. We hebben het over een
vluchtdier van 500 tot 700 kilo of meer. Een paard kan
4 tot 10 PK aan kracht opwekken! Gaan ze, dan gaan ze ook. Ook met
allerlei bitten en allerlei teugels en trucjes. Zonder bit rijden is niet
ongevaarlijker!
- een vluchtdier in paniek is niet te houden.
Vlucht-prooidier
In de oorspronkelijke natuur worden paarden opgegeten. Ze
overleven op 1 manier: door weg te rennen van het gevaar. Maar dat doen ze niet
zomaar. Ze kijken eerst intens wat er aan de hand is (draaien hoofd/lijf naar
het gevaar). Dan galopperen ze weg, met opgeheven hoofd. Na een tijdje staan ze
stil, draaien zich om, om te zien of ze het gevaar hebben afgeschud. In uiterste nood (een roofdier langszij) zullen ze zich
juist naar de directe bedreiging toekeren zodat de sprong van dit roofdier om
de buik of spieren in voorbenen te bijten, niet kan door gebrek aan ruimte
(wegduwen van de aanvaller).
Een vluchtend paard is nooit zomaar een beetje bang. Het
dier denkt dat hij dood gaat. Niet meer en niet minder. Bij een schrik- of
angstreactie onder het zadel of voor de kar zullen ze opzij stappen of
springen: om te kijken wat het is (opzij stappen of springen) of dus soms naar
het gevaar toe.
Dit instinct is er bij allemaal, ook bij de dieren die
training hebben gehad. Zij zullen eerder beseffen dat het toch veilig is, maar
blijven alert.
- alle paarden zijn en blijven vluchtdieren, ook de goed
getrainde.
Wat ziet een paard?
Omdat paarden altijd alert moesten zijn op gevaar in de
omgeving, zijn hun ogen anders ontwikkeld dan die van mensen/roofdieren. In
sommige dingen zijn paarden beter, in andere dingen minder goed dan de mens. Een paard heeft ogen aan de zijkant van zijn hoofd staan.
Dat zorgt ervoor dat hij bijna 360 graden om zich heen kan kijken. Daarom kan
hij ook schrikken van iets wat zich bijna achter hem bevindt, zelfs zonder zijn hoofd
te bewegen. Wij zouden ons hoofd moeten draaien. Net voor zijn neus is de 'dode hoek' (B)
Zijn 'achteruit' zicht is wel veel minder ontwikkeld. Dus
hij ziet daar niet zo goed als de dingen die naast of voor hem gebeuren. En
daarom zal hij vlugger schrikken en vluchten.
De mens kijkt met twee ogen tegelijk. Als je één oog dicht
doet zie je bijna hetzelfde. Een paard kijkt met één oog tegelijk! Hij ziet
rechts en links dus iets anders. Er zijn veel mensen met paarden die je kunnen
vertellen dat hun paard op de heenweg van iets schrok in de berm, en op de
terugweg weer schrok van hetzelfde. Dat is makkelijk te verklaren: zijn andere
oog had het 'gevaar' namelijk nog niet gezien. Soms kijken paarden wel met twee
ogen tegelijk naar iets. Ze richten daar hun hoofd op en priemen beide oren
naar voren. Ze zijn geïnteresseerd.
Onze twee ogen naast elkaar zorgen er ook
voor dat we nauwkeurig diepte kunnen zien. Voor paarden is het schatten van
diepte dus moeilijker.
Een paard heeft de grootste ogen van alle zoogdieren. Deze
grootte zorgt ervoor dat een paard alles 2x zo groot ziet als dat wij dat doen.
En dat is makkelijk als er een roofdier op je loert.
Omdat een paard alles heel
goed kan zien, schrikt hij veel sneller op winderige dagen, er zijn dan zoveel
dingen die bewegen.
- paarden zien in de verte veel meer dat hen angst kan
aanjagen, en minder achter zich.
Wat hoort een paard?
Paarden horen tien tot twintig keer beter dan mensen. Ze
kunnen de oren in de richting van geluid draaien. Dat is handig want als
prooidier kunnen ze goed horen wanneer er eventueel gevaar op hem afkomt. Ritselende bladeren, een tak die kraakt, …
het kan een hongerig roofdier zijn… Hij
moet dit geluid perfect kunnen lokaliseren. Ook een onweer of een storm hoort
een paard al van verre aankomen.
- paarden horen alles veel eerder dan wij, maar begrijpen niet
wat het is. Niet zien maar wel horen aankomen kan tot paniek leiden.
Kuddedier!
Paarden leven in sociale verbanden in kuddes en vormen ook
vrij snel bij een buitenrit een tijdelijke kudde, wanneer er in een groep wordt
gereden. Wanneer één paard heftig in paniek raakt kunnen de anderen ook
gespannen raken. Of: een gespannen dier klampt zich vast aan de kalmere.
- een groep doorbreken kan tot stress leiden.